Właściwości materiałów obiciowych
Meble tapicerowane to nieodłączny element wyposażenia każdego domu. Pozwalają nam wygodnie wypoczywać, czytać książkę czy oglądać telewizję. Aby mebel tapicerowany spełniał swoje zadanie, musi być nie tylko wygodny, ale także posiadać ciekawą formę. Niemniej jednak równie ważne jest, aby materiał obiciowy był odpowiednio dobrany pod względem składu i właściwości.
Włókna naturalne w tkaninach obiciowych
Włókna naturalne to materiały pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Wykazują szereg właściwości, które sprawiają, że są chętnie stosowane do produkcji tkanin obiciowych. Są m.in.:
- Oddychające – pozwalają skórze oddychać, zapobiegając poceniu się i podrażnieniom.
- Naturalne – są przyjazne dla środowiska i bezpieczne dla zdrowia.
- Biodegradowalne – można je w całości poddać recyklingowi lub kompostować.
W kolejnych częściach artykułu przyjrzymy się bliżej właściwościom włókien naturalnych wykorzystywanych w tkaninach obiciowych. Zaczniemy od bawełny, najpopularniejszego włókna naturalnego na świecie.
Bawełna
Bawełna to włókno naturalne, które pochodzi z rośliny o tej samej nazwie, z rodziny ślazowatych. Jest to materiał bardzo popularny w przemyśle tekstylnym, ponieważ ma wiele zalet, takich jak: wysoka przepuszczalność powietrza, lekkość, higroskopijność czy odporność na wilgoć. Bawełna jest wykorzystywana do produkcji różnych rodzajów tkanin, zarówno do odzieży, jak i do dekoracji wnętrz. Tkaniny bawełniane mogą być czyste, czyli składające się wyłącznie z włókien bawełnianych, np. bawełna egipska, pima lub sea island, albo mieszane z innymi włóknami, np. poliestrem, elastanem czy wełną, w celu poprawy ich właściwości, np. odporności na zużycie, gniecenie, rozciąganie czy mechacenie.
Bawełna jest włóknem o dużej wytrzymałości i niskiej sprężystości. Oznacza to, że nie łatwo się niszczy, ale też łatwo się gniecie. Stopień gniecenia zależy od długości i jakości włókien, sposobu tkania i obróbki tkaniny oraz od warunków przechowywania i prania. Im mniej tkanina jest poddawana procesom chemicznym, tym bardziej się gniecie. Gniecenie jest więc znakiem naturalności i ekologiczności bawełny.
Bawełna może również ulegać mechaceniu, czyli tworzeniu się na powierzchni tkaniny małych kuleczek z włókien. Mechacenie zależy od długości i jakości włókien, sposobu tkania i obróbki tkaniny oraz od warunków użytkowania i pielęgnacji. Mechacenie nie wpływa na trwałość tkaniny, ale może zmniejszać jej estetykę. Bawełna ma również właściwości antystatyczne, czyli nie gromadzi ładunków elektrycznych na swojej powierzchni. Jednak wilgotność otoczenia ma tu duże znaczenie: bawełna jest higroskopijna, czyli pobiera wilgoć z powietrza i dzięki temu rozprasza ładunki elektrostatyczne w wilgotnym środowisku. Jeśli jednak powietrze jest suche, bawełna traci wilgoć we włóknach i staje się podatna na elektryzowanie się.
Bawełna ma specyficzną budowę mikroskopijną: składa się z wielu cienkich włókienek połączonych ze sobą spiralnie. To sprawia, że bawełna ma dużą powierzchnię kontaktu z powietrzem i dobrze oddycha.
Len
Lniane materiały były cenione w starożytności przez ludzi żyjących w ciepłym klimacie, ponieważ zapewniały przyjemne uczucie chłodu na skórze i ochronę przed upałem. Ubrania wykonane z lnu są też łatwe w pielęgnacji: nie brudzą się łatwo, można je prać w różny sposób, nawet w wysokich temperaturach, i nie kurczą się zbytnio. Włókna lniane mają też wiele innych zalet: dobrze pochłaniają wilgoć, pozwalają skórze oddychać, nie uczulają i nie elektryzują się. Dodatkowo mają właściwości antybakteryjne i antygrzybiczne.
Lniany materiał jest też przyjazny dla środowiska, ponieważ jest biodegradowalny – rozkłada się w ziemi w ciągu kilku tygodni, szybciej niż bawełna. Lniane rośliny można uprawiać na ubogich glebach, bez nadmiernego stosowania chemikaliów, a proces ich obróbki jest często ekologiczny, zwłaszcza w Europie. Niestety, lniany uprawa wymaga dużo wody, która może być zanieczyszczona przez odpady z produkcji, lub użycia szkodliwych substancji chemicznych – dlatego coraz popularniejsza jest metoda enzymatyczna, która jest bezpieczniejsza dla środowiska. W porównaniu z innymi włóknami naturalnymi i syntetycznymi, len jest jednak najbardziej ekologicznym wyborem!
Lniane tkaniny mają charakterystyczną strukturę z nierównomiernie rozmieszczonymi zgrubieniami – są to małe guzki, które można odczuć dotykiem. Kiedyś uważano je za oznakę gorszej jakości materiału, ale teraz są doceniane jako znak naturalnego pochodzenia i autentyczności. Największym minusem lnianych tkanin jest ich sztywność. W praktyce oznacza to, że łatwo się gniotą i niszczą w miejscach często zginanych, np. na rogach.
Wełna
Wełna jest rodzajem włókna pochodzenia zwierzęcego, które składa się głównie z białka zwanej keratyną, a także z niektórych tłuszczów (np. lanolina u owiec). Ma podobną budowę do ludzkich włosów, czyli składa się z małych łuseczek, które przylegają do siebie. Wełna ma też specyficzną cechę, która nazywa się karbikowatość. Oznacza to, że włosy wełniane są faliste i skręcone w regularne kształty, zwane karbikami. Dzięki temu włókna wełniane można łatwo łączyć ze sobą w jednolitą nitkę lub filcować. Karbikowatość wpływa też na jakość i klasę wełny.
Włókno wełny ma bardzo dobrą zdolność do wchłaniania wody. Włókna wełniane mają różną budowę na zewnątrz i w środku. Na zewnątrz włosy są pokryte lanoliną, która sprawia, że są odporne na wilgoć. W środku włókna są porowate i mogą pochłaniać dużo wody. Dzięki temu wełna dobrze reguluje wilgotność, odprowadzając ją do wnętrza włókien. Na powierzchni materiału nie ma więc mokrości, co zapobiega podrażnieniom i wysypkom skórnym. Wełna jest też bardzo lekkim i ciepłym materiałem. To dlatego, że w niciach z wełny znajdują się małe przestrzenie powietrzne, które tworzą warstwę izolacyjną. Wełna zapewnia więc komfort termiczny w różnych warunkach pogodowych. Ludzie używali wełny nie tylko w chłodnym i mokrym klimacie, ale też w gorącym i suchym, gdzie wełniane ubrania chroniły ich przed upałem. Wełna nadaje się do produkcji ciepłych płaszczy, zimowych dodatków oraz innych ubrań codziennych. Jest też trudno palnym materiałem.
Wełna ma też naturalne właściwości antybakteryjne i antyzapachowe. To dlatego, że wełna chroni zwierzęta przed szkodliwymi czynnikami środowiska, a także zawiera lanolinę, która hamuje rozwój bakterii na włóknach. Dlatego wyroby wełniane nie brudzą się szybko i nie trzeba ich często prać. Aby odświeżyć wełnę, wystarczy użyć parownicy.